☾ MOS VDIS DASHURI 2002 ☾ NOKTURN 2004 ☾ REQUIEM PËR NJË GJETHE 2005 ☾ TRINIA IME 2006 ☾ KOHA E PROSTITUTAVE 2007 ☾ ITAKA GRUA 2008 ☾ LULE PELLAZGJIKE 2012 ☾ U DASHKA TË DAL NATËN VONË 2012 ☾ E KAM ATDHEUN TEK PORTA 2012 ☾ DASHURI 2013 ☾ FAJIN E KA HEKUBA 2014 ☾ ORAKUJT NË FERR 2015 ☾ ODEON 2016 ☾ OFELI 2019 ☾ ODE PËR SHKODRËN 2019
>☾ ZOGJTË E ARLINGTONIT 2020 ☾ AJO QË JETOJMË PËRDITË 2021 ☾ POETICA SHQIP 2005 ☾ POETICA ENGLISH 2006 ☾ DASHURIA MË E BUKUR 2007 ☾ I DËGJOJ LULET KUR FLASIN 2008 ☾ NIRVANA 2024 ☾

đŸŸ© Poezia dhe personaliteti i Kolec Traboinit - nga Luigj Çekaj


POEZIA DHE PERSONALITETI I KOLEC TRABOINIT

“As Eva as Adami nuk ishin antarĂ« partie...
KĂ«tĂ« gjĂ« njerĂ«zimi e di, prandaj dije dhe ti!”
Evgeni Jeftushenko

Nga LUIGJ ÇEKAJ

Me aq sa më kujtohet mua, ka qenë fundshtatori i vitit 1973, kur sapo zbrita shkallët e Filialit të Universitetit Luigj Gurakuqi ku studioja në vitin e dytë të inxhinierisë mekanike dhe dola në rrugë takova rastësisht, ish mikun dhe ish mësuesin tim të paharrueshëm poetin Frederik M. Rreshpja, i cili më propozoi që të pinim nga një kafe diku, duke përjashtuar, si për çudinë time, vetëm klubin e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe të Veteranëve të Luftës, të cilët ndodheshin tok... në të njëjtin midis!
“MĂ« ka rĂ«nĂ« nĂ« dorĂ« njĂ« kryevepĂ«rz e Jeftushenkos”, tha Riku, sapo zumĂ« njĂ« tavolinĂ« nĂ« kafene, “prandaj thashĂ« se pĂ«r tĂ« lexuar njĂ« poet rus, vend mĂ« tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m se kĂ«tu nuk ka”!
“Monologu i njĂ« tĂ« pasnesĂ«rme”, titullohej poezia qĂ« fillonte me dy vargjet e cituara mĂ« lart. “ËshtĂ« tĂ«rĂ«sisht kundĂ«r-revolucionare” nxori si konkluzion Rreshpja pasi e rilexuem vjershĂ«n dy-tri herĂ«. “Po, po, me kĂ«tĂ« poezi – shtoi - Jeftushenko ja ka vĂ«nĂ« minat si burrat... pushtetit tĂ« sovjetĂ«ve tĂ« cilĂ«t e kanĂ« shndĂ«rruar RusinĂ« nĂ« njĂ« vend ikonash dhe hatash!” NĂ« çdo varg tĂ« ri, poeti i madh, jo vetĂ«m qĂ« nuk zbutej por egĂ«rsohej edhe mĂ« fort si pĂ«r tĂ« arritur tek shpĂ«rthimi si vullkan i ca vargjeve bombarduese qĂ« formuloheshin me protestat e ma poshtme: “Po ku Ă«shtĂ« partia e vejushave e invalidĂ«ve... pelegrinĂ«ve, Partia e Jezusave... e familjes e fĂ«mijĂ«ve?!...”, sikur ulĂ«rinte E. J. duke ri kĂ«rkuar lirinĂ« e popujve tĂ« robĂ«ruar...
NdĂ«rkohĂ«, pasi e palosi vjershĂ«n me kujdes dhe e vendosi te çanta e zezĂ«, Riku mĂ« pyeti befas nĂ«se e kisha marrĂ« apo jo, njĂ« libĂ«r tĂ« ri me tregime qĂ« titullohej: “Petalet e bajames sĂ« hidhur”, dhe qĂ« kishte si autor Kolec Traboinin?! Pastaj, kur vetĂ« u pĂ«rgjigja me jo, Frederiku mĂ« shpjegoi se si Koleci ishte njĂ«ri nga studentĂ«t mĂ« tĂ« talentuar qĂ« ka qyteti ynĂ« ShkodĂ«r sot, se tregimet i ka tĂ« shkĂ«lqyera dhe se nĂ« njĂ« tĂ« ardhme jo shumĂ« tĂ« largĂ«t, ai do tĂ« bĂ«het, pa dyshim, njĂ« nga personalitetet e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« letrave shqipe... Ashtu sikur dhe ndodhi vĂ«rtetĂ« me Kolecin pas vitit 1995, kur Traboini, i zhgĂ«njyer si shumĂ«kushi, u nis me nxitim drejt Evro-AmerikĂ«s. Krijimtaria e begatĂ« letrare e K. Traboinit, gjatĂ« studimit tĂ« tĂ« cilĂ«s shpesh herĂ« mĂ« ka rikujtuar desidencĂ«n e Jeftushenkos, bile edhe ashpĂ«rsinĂ« e bitnikut amerikan siç e kanĂ« quajtur ndryshe Alen Ginsberg-un, Ă«shtĂ« vlerĂ«suar nga njĂ« mori shkrimtarĂ«sh dhe poetĂ«sh...
Editorit tĂ« gazetĂ«s Dielli z. Dalip Greca, ka shkruar: VĂ«llimi poetik “Koha e Prostitutave” i Kolec Traboinit, i ngjanĂ« njĂ« deti tĂ« trazuar plot me tallaze, ku shpĂ«rthejnĂ« fortunat e njĂ« shpirtit poetik, dhe ku lĂ«ngon njĂ« zĂ«mĂ«r e ndjeshme, e cila rreh dhe vuan bashkĂ« me... Atdheun. Koleci nĂ« fakt, megjithĂ«se ka punuar gati njĂ« çerek shekulli nĂ« ish Kinostudio, mĂ« shumĂ« se çdo gjĂ« tjetĂ«r ai Ă«shtĂ« njĂ« poet i dhembshur, trim dhe kryeneç si rrallĂ«kushi?!
Pas rĂ«nies sĂ« diktaturĂ«s dhe deri mĂ« sot, Traboini ka botuar rreth tridhjetĂ« vepra tĂ« gjinive tĂ« ndryshme letrare, midis tĂ« cilave, sikur do t’i shihni, shquhen poezitĂ« e kĂ«tyre pesĂ« librave:
1- Fajin e ka Hekuba, 2- Nokturn, 3- Rekuem për një gjethe, 4- Koha e prostitutave dhe 5- Orakujt kanë zbritur në Ferr.
Libri “Orakujt kanĂ« zbritur nĂ« Ferr” Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar mbi strofat e pikĂ«lluara tĂ« njĂ« elegjie si tĂ« pafund, e cila pĂ«rbĂ«het prej 17 GjamĂ«ve e tĂ« njĂ« Kryegjame dhe ca koraleve aty kĂ«tu. Gjama (ose gjĂ«ma nĂ« gjuhĂ«n e njĂ«suar), Ă«shtĂ« njĂ« vajtim apo disa vajtime qĂ« u bĂ«het tĂ« vdekurve dhe megjithĂ«se Ă«shtĂ« njĂ« ritual pagan, edhe sot e kĂ«saj dite e ushtrojnĂ« kryesisht veç shqiptarĂ«t e krishterĂ« tĂ« krahinave veriore si p.sh. MalĂ«sia e Madhe, Dukagjini, Mirdita, Nikaj-MĂ«rtur etj. nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« kur dihet se Gjama tek ne shqiptarĂ«t Ă«shtĂ« mĂ« e vjetĂ«r se Homeri dhe se ardhja e Jezu Krishtit nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«.
Tani, se cilit njeri tĂ« vdekur apo vendi, nĂ« prag tĂ« vdekjes, ja u ka pĂ«rkushtuar Traboini kĂ«sisoj vajtimesh tĂ« trishtuara besoj se Ă«shtĂ« tejet e qartĂ« mjafton qĂ« t’i hedhim njĂ« sy kryeqytetit tĂ« ShqipĂ«risĂ« pas tridhjetĂ« vjetĂ«ve demokraci dhe do tĂ« bindemi kollaj.
Vargjet e disa gjamĂ«ve, mĂ« se njĂ« herĂ«, ka shkruar analisti dhe njohĂ«si mĂ« brilant i poezisĂ« sĂ« Kolecit, Anton Gojçaj, megjithĂ«se lidhjet mund tĂ« jenĂ« tepĂ«r tĂ« largĂ«ta dhe tĂ« imta, mĂ« kanĂ« rikujtuar njĂ« fragment nga Ungjilli sipas LukĂ«s ku, siç dihet, vetĂ« Jezu Krishti i drejtohet Jerusalemit: “Jerusalem, Jerusalem, qĂ« i vret profetĂ«t e me gurĂ« i mbytĂ« ata qĂ« tĂ« dĂ«rgohen!” (Luka 13:34).
“ShqipĂ«ri vendi im dhe i mundimeve njerĂ«zore/Deri kur do t’i lĂ«sh pjellat tua/TĂ« bredhin rrugĂ«ve tĂ« kĂ«saj bote/ PĂ«r ca euro-dollarĂ« tĂ« fituar me zor/ Duke larĂ« pjata pĂ«r bukĂ« njĂ« poet a doktor!”, ka shkruar Traboini nĂ« GjamĂ«n e dytĂ«, duke u dhĂ«nĂ« tĂ« kuptojnĂ« tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« dĂ«shirojnĂ« tĂ« ikin nga vendet e tyre, se emigrimi i tanishĂ«m Ă«shtĂ« njĂ« zgjidhje tepĂ«r e vjetruar pĂ«r tĂ« mos pĂ«rdoruar fjalĂ«n e ashpĂ«r shkatrruese... deri nĂ« shpĂ«rfytyrim! Lexo tregimet e O. Henrit!
K.Traboini sikur ka dhe titullin “MjeshtĂ«r i Madh” Ă«shtĂ« mjeshtĂ«r i gjetjes sĂ« rimave dhe i trajtimit tĂ« figurave tĂ« ndryshme stilistike, ku bien nĂ« sy krahasimet dhe metaforat, por edhe metabolat, alegoritĂ«, hiperbolat dhe sarkazma, qĂ« duke e kryer gjithsecila funksionin e vet, nĂ« vartĂ«si tĂ« gjuhĂ«s sĂ« pasur poetike tĂ« Traboinit, i japin poezisĂ« njĂ« thjeshtĂ«si tepĂ«r tĂ« veçantĂ« pĂ«r t’u kuptuar.
Duke e lexuar kĂ«tĂ« poet, si tĂ« “padisiplinuar”, jam i bindur se dashamirĂ«sve tĂ« poezisĂ« do t’u kujtohen radhazi korifenj tĂ« tillĂ« letrash si Zef Serembe, AtĂ« Gjergj Fishta, Ali Asllani, Fan S. Noli, Bukovski, bile edhe U. Uitmen e Jeftushenko, siç e kemi cekur qĂ«llimisht qysh nĂ« fillim... Duke ecur nĂ« kĂ«tĂ« rrugĂ« Traboini Ă«shtĂ« vetkthyer nĂ« njĂ«rin nga ata poetĂ«t e “pavetĂ«dijshĂ«m”, tĂ« cilĂ«t Platoni para mijĂ«ra vjetĂ«ve i dallonte kĂ«shtu:
“Kam arritur nĂ« pĂ«rfundimin, se nuk Ă«shtĂ« mençuria ajo qĂ« u jep mundĂ«si poetĂ«ve qĂ« tĂ« shkruajnĂ« poezi, por Ă«shtĂ« njĂ« lloj instinkti apo frymĂ«zimi, si ai qĂ« hasim tek Orakujt dhe ProfetĂ«t, tĂ« cilĂ«t i pĂ«rcjellin mesazhet e tyre tĂ« larta, pa i ditur fare kuptimet e tyre... si Hyjnore do tĂ« theksoja unĂ«â€!

Revista “Jeta katolike” f.32-34, New York, janar-mars 2019
Shkrimi shoqërohet me një cikël poetik.

Editor: