☾ MOS VDIS DASHURI 2002 ☾ NOKTURN 2004 ☾ REQUIEM PËR NJË GJETHE 2005 ☾ TRINIA IME 2006 ☾ KOHA E PROSTITUTAVE 2007 ☾ ITAKA GRUA 2008 ☾ LULE PELLAZGJIKE 2012 ☾ U DASHKA TË DAL NATËN VONË 2012 ☾ E KAM ATDHEUN TEK PORTA 2012 ☾ DASHURI 2013 ☾ FAJIN E KA HEKUBA 2014 ☾ ORAKUJT NË FERR 2015 ☾ ODEON 2016 ☾ OFELI 2019 ☾ ODE PËR SHKODRËN 2019
>☾ ZOGJTË E ARLINGTONIT 2020 ☾ AJO QË JETOJMË PËRDITË 2021 ☾ POETICA SHQIP 2005 ☾ POETICA ENGLISH 2006 ☾ DASHURIA MË E BUKUR 2007 ☾ I DËGJOJ LULET KUR FLASIN 2008 ☾ NIRVANA 2024 ☾

🟧 Migjeni si Krisht & Apologjia e njĂ« poezie - nga K.P. Traboini


MIGJENI SI KRISHT & APOLOGJIA E NJË POEZIE

Ka njerĂ«z qĂ« nuk dinĂ« tĂ« dallojnĂ«  tokĂ«soren nga hyjnorja. PikĂ«risht pĂ«r tĂ« ka aq keqkuptime tĂ« poezisĂ« sime “Migjeni si Krisht”. Kur e shkrova kisha parasysh tokĂ«soren e aspak hyjnoren. Nuk merrem me teologji sepse jetoj nĂ« tokĂ« dhe si krijues mĂ« prekin e mĂ« tundojnĂ« gjithçka qĂ« ndodh nĂ« kĂ«tĂ« tokĂ«soren tonĂ«. NĂ«se dikush do tĂ« mĂ« thoshte se Krishti nuk ka jetuar kurrĂ«, nuk do tĂ« merrja mundimin tĂ« bĂ«ja pĂ«rqasjet  e mia poetike. Por pĂ«rderisa ka jetuar edhe Krishti edhe Migjeni jam nĂ« tĂ« drejtĂ«n krijuese tĂ« bej pĂ«rqasjet poetike tĂ« jetĂ«ve (siç bĂ«nte Plutarku nĂ« lashtĂ«si) e jo tĂ« pas-jetĂ«ve nĂ« amshim. Krishti nĂ« tĂ« gjallĂ«, ky Zot i ngjizur si njeri, lindi, u rrit dhe u zhvillua mes njerĂ«zve. Pra ka aspektin e trupĂ«zimin njerĂ«zor, sjelljet njerĂ«zore. MĂ«soi nxĂ«nĂ«sit nĂ« shkollĂ«, sfidoi tregtarĂ«t nĂ« pazarin e  kripĂ«s, ndihmoi prostitutĂ«n MagdalenĂ« tĂ« gjente udhĂ«n e ndershme nĂ« jetĂ«, piu verĂ« e hĂ«ngri bukĂ« me apostujt. Pra shfaqja ishte si njeri. Njeri ishte dhe Migjeni.  Madje mĂ«sues edhe ai. Ishte kundĂ«r padrejtĂ«sive. Meditoi me dhembje e pĂ«r njĂ« prostitute edhe Migjeni.  E nĂ«se gjej pĂ«rqasje njerĂ«zore nĂ« mes tyre, pĂ«rse duhet ky tundim aq i madh kundĂ«rshtues pa pasur asnjĂ« argument logjik qĂ« i pĂ«rjashtoka krahasimet e jetĂ«ve njerĂ«zore?
TĂ« kuptosh njĂ« poet tĂ« madh si Migjeni do kulturĂ« poetike e jo vetĂ«m kulturĂ« religjioze. Edhe unĂ« them me plot gojĂ« se “pĂ«rditĂ« perĂ«ndojnĂ« zotat”, por kĂ«tĂ« shprehje nuk mund ta kuptojĂ« kushdo, sa kohĂ« qĂ« nuk e vrasin mendjen pĂ«r tĂ« gjetur se pĂ«r cilĂ«t zota e kam fjalĂ«n.  Poezia Ă«shtĂ« art elitar, ani pse sot me poezinĂ« merren tĂ« gjithĂ« duke e menduar si njĂ« lodĂ«r fĂ«mijĂ«sh. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« poezia Ă«shtĂ« filozofia e jetĂ«s njerĂ«zore filtruar pĂ«rmes ndjesive tĂ« thella. Çështja Ă«shtĂ« se çfarĂ« nĂ«nkupton Migjeni me zotat. Po tĂ« ishte fjala pĂ«r njĂ« Hyjni tĂ« vetme ai do tĂ« quhej njĂ«jĂ«s, por ai e ka thĂ«nĂ« shumĂ«s, pra Ă«shtĂ« fjala pĂ«r ata, zotat e tokĂ«s, qĂ« njerĂ«zit i duan e i brohorasin mĂ« shumĂ« se Zotin, se vetĂ« krijuesin e njerĂ«zimit. Migjeni Ă«shtĂ« marrĂ« me fatet njerĂ«zore e jo me mistikĂ«n e religjioneve. Ka njerĂ«z qĂ« meqĂ« nuk i hyjnĂ« punĂ«ve thellĂ«,  tĂ« na nxjerrin edhe Krishtin komunist e antikrisht, me shkakun se ua merrte pasurinĂ« tĂ« pasurve dhe ua jepte tĂ« varfĂ«rve. PĂ«r tu marrĂ« me Migjenin gjithsesi duhen shtatĂ«  barrĂ« dije....e jo njĂ« çantĂ« e vogĂ«l ku fut lekĂ«t kur shkon pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« pazar. Po fundja edhe nĂ« pastĂ« qenĂ« ateist, ajo ka qene fryma e kohĂ«s. NatyrshĂ«m edhe tundim nĂ« kĂ«rkimet nĂ« fushĂ«n e njohjeve e tĂ« dijes.  Ă‡farĂ«do demagogjie tĂ« pĂ«rdorin kundĂ«r Migjenit, unĂ« shoh se, dhimbja e Krishtit pĂ«r tĂ« varfĂ«rit me dhimbjen e Migjenit pĂ«r tĂ« varfĂ«rit Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« linjĂ«, nĂ« njĂ« pĂ«rqasje, nĂ« atĂ« qĂ« quhet humanizĂ«m, term i cili tashmĂ« i bastarduar pĂ«rdoret mĂ« sĂ« shumti si njĂ« sofizĂ«m pĂ«r mashtrime politike. Nuk mund ta kuptojmĂ« Migjenin njĂ« njeri qĂ« kalon pranĂ« tĂ« varfĂ«rit pa asnjĂ« dhimbje nĂ« shpirt, qĂ« nuk pikĂ«llon pĂ«r njĂ« kokĂ«rr misĂ«r, atĂ« bukĂ« me tĂ« cilĂ«n populli mban frymĂ«n gjallĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« plan Migjeni Ă«shtĂ« dishepull i Krishtit (jetĂ«sor), por jo i njerĂ«zve qĂ« shfrytĂ«zojnĂ« edhe tempujt e Zotit pĂ«r tĂ« mbushur xhepat e pĂ«r tĂ« siguruar pushtet. OligarkĂ«t e tamahqarĂ«t e qeverisjes shtiren shpesh si besimtarĂ« tĂ« mĂ«dhenj, kur mĂ« sĂ« shumti janĂ« tĂ« pashpirt e tĂ« babĂ«zitur nĂ« pasurim tĂ« pandershĂ«m.  Dhe kĂ«ta vdekatarĂ« e derdimenĂ« tĂ« pushtetshĂ«m u dashka tĂ« na e quajnĂ« Migjenin antikrisht. Sepse kĂ«shtu e do mĂ«nyra e tyre tinĂ«zare pĂ«r t’i ndĂ«rsyer tĂ« padijshmit e pĂ«r ti mashtruar qĂ« ti shfrytĂ«zojnĂ« ata pa mĂ«shirĂ«.
Migjeni është dije e jo mosdije. Migjeni nuk gjen terren e as pëlqim në mendjet që ju falën idhujve prej porcelani e shenjtorët i shohin si kukulla e jo si shëmbëllesa për ngjasim në jetët njerëzore.
Ata qĂ« duan ta nxjerrin Migjenin si antikrisht, nuk i hyjnĂ« punĂ«ve aq thellĂ«, nuk e plugojnĂ« mendjen fare, tĂ« paktĂ«n pa marrĂ« mundimin tĂ« na thonĂ« se  kundĂ«r cilit Krisht ishte Migjeni, ka qenĂ« kundĂ«r Krishtit katolik apo ortodoks, protestant apo metodist, a kushedi  evangjelist....apo, apo? KĂ«ta kundĂ«rshtarĂ« apriori tĂ« Migjenit, nuk pranojnĂ« tĂ« arsyetojnĂ«. Mendja e njeriut pĂ«r ta Ă«shtĂ« njĂ« tokĂ« djerr.
PĂ«r ta Ă«shtĂ« blasfemi tĂ« thuash se Migjeni Ă«shtĂ« njĂ« gjigand i mendimit e i tundimeve njerĂ«zore, i mirĂ«sisĂ«, i dhimbjeve tokĂ«sore, qĂ« nderon kombin e nuk ka as kamillaf-qylaf apo veladon qĂ« ja errĂ«son shkĂ«lqimin. GjĂ«rat janĂ« tĂ« ndara nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«, feja ka punĂ«n e vet e arti ka tĂ« veten.  Por kur punĂ«t bĂ«hen lĂ«msh,  si ndĂ«r ne shqiptarĂ«t, atĂ«herĂ« e duam patjetĂ«r Migjenin antikrisht e veladonĂ«t antimigjen. Ne jemi mĂ«suar tĂ« shohim bardh e zi, me hendek nĂ« mes, kur nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« shqiptare dhe mĂ« gjerĂ«,  ka vend edhe pĂ«r Migjenin por edhe pĂ«r hoxhĂ«n e priftin, e pse jo... edhe pĂ«r kryeplakun e fshatit.

K. P. Traboini


MIGJENI SI KRISHT
Nga K.P. Traboini

Eshtë tepër e gjanë kjo rreknajë me emrin Migjen,
- që zbret prej malesh ku bien rrufe
e kokrra misrit si ortek rrëzohet;
ku ofshamat e shekullit
nëpër buzë të rreshkuna,
ende thurin e shthurin legjenda:

Mos e shkel he t'shitoftë zana!
A don qymyr, zotni?
Kjo tollumbë sikur don me e hangër mësuesin!

Kjo vuajtje, ky kalvar, ky mundim,
kjo revoltë, kjo dallgë, ky Krisht nën kryq,
ky lum, ky det, kjo andërr që djeg
tej e përtej në bukurën e të dhembshurën Arbni,
nëpër tanë skajet e shekullit të vjetër
tejpërcjellë edhe në shekullin e ri.

Nuk kalohet dot me dy e as me katër dhoga,
nuk kalohet me varkë e as me gomone,
madje është krejt i pakalueshëm,
sepsë është i thellë si Drini,
plot hone, kreshta e harkada
me një dritë të mistershme,
që ta bën ta lexosh, ta duash e ta ndjesh
vuajtjen e tij si vuajtjen tande,
sa kohë të ketë njerëz që kanë në shpirt
si plumb të shkrimë
përjetësisht një mollë të ndalueme.

Anipse janë rroposun kaq vjet
nga zjarri përvëlues
i 28 Gushtit të vitit 1938
kur, 27 vjeçar,
prej dhembjeve mizore
- të tij dhe të tjerëve
që gjoksin e poetit kishin si vatër-
tek mbyllte sytë në Torino
si të ishte një engjëll i vërtetë
në krah të Lulave të Vocërr të gjithë botës.

Nuk ishte antinjeri - nuk ishte antizot
poeti i mjerimit të jetëve njerëzore,
poeti i kalvarit të fëmijërisë sime,
përpara të cilit mbetem fëmijë edhe sot.
Le të hedhin gurë e baltë sa të duan
nga arkapijat e cmirës e ligësisë
kalimtarët e kësaj jete që i përkëdhelen fatit
e bëjnë veç hije mbi këtë dhÚ.

Eshtë tepër e gjanë kjo rreknajë me emrin Migjen,
kjo vuajtje, ky kalvar, ky mundim,
kjo revoltë, kjo dallgë, ky Krisht nën kryq,
ky lum, ky det, kjo andërr që djeg
tej e përtej në të bukurën e të dhembshurën Arbni,
nëpër tanë skajet e shekullit të vjetër
tejpërcjellë edhe në shekullin e ri


Eshtë tepër e gjanë, tepër e gjanë,
kjo rreknajë me emrin Migjen.

© k.p.traboini, Boston 2005
Editor: