12 poezi lirike- nga Kolec Traboini

12 poezi lirike nga 
KOLEC TRABOINI
-Autor i 24 librave-


1- E PAKRYER

...Na u kthye jeta
paçka se në tërë aeroportet e botës njeri-tjetrin kërkuam
kurrkund nuk më pe e kurrkund nuk të gjeta.

Për ne të dy kjo jetë qenka e mbushur
me pengje
pasione endacake metamorfuar në brenga
që do na mbijnë si shkurre mbi varr
fole për zogjtë mardhacakë
që pa dashuri u shkon jeta.

...Edhe në u takofshim edhe mos u takofshim
tanimë që u thinjëm, është barabar!!!

https://soundcloud.com/traboini/poezi-recitet-by-author-15
 

2- NUK TË KAM HARRUAR

Të betohem për tërë zotat e qiellit
për tërë hyjneshat e tokës të betohem
për tërë ëndërrimet që fjetën bashkë me ty
nëpër korije trembur prej fantazmash
si pëllumba të egër, të betohem…

Nuk të kam harruar as dhe një çast
nëpër udhët që ngjita
nëpër rrëpirat që më gremisën
nëpër muzgje vetgërryese
e agime në të cilat kurrë diellin
të ngrihej në horizont nuk e pashë.

Të betohem për çastin e mungesës,
për trishtimin që ndjej kur nuk të shoh
për udhën që më çon te pragu
ku shpatullat i mbështes i vdekur
prej rëndesës së gurit që më vuri largimi
të betohem…

Nuk të kam harruar edhe kur etjen e shuajta
në puse të tjerë e vende të tjera të largëta
kur hëngra bukë të gatuar nga duart e huaja
e me gishtërinj preka gjoksin e një tjetre
kur thitha lëngun e jetës prej buzësh të nxehta
e u përvëlova në afshe dëshirash trupore
nuk të harrova, nuk të harrova…

Edhe pse pritja s’ka kuptim
kurrë nuk e braktisa ëndrrën
që sapo gjunjëzohet mbrëmja
zhvishet e fle me ty lakuriq
të betohem!

https://soundcloud.com/traboini/nuk-t-kam-harruar-recited-by
 

3- VENUS PA KOKË

Bëra dashuri me një Venus pa kokë
çdo ditë e çdo natë, në mënyrë të përditshme.
Nuk m’u shter asnjëherë ereksioni i mendimit
orgazma ishte lumturisht e frikshme.

Kish hir të bukur si çdo Venus i botës
me gjinj të plotë - kërcyer mbi gjoks
si Vezuv që fle, por krejt i gatshëm
të shfaqet qiejve në errupsion.

Me forma të kolme e nën kërthizë
lëkura i fekste si mermer
nga ato që në lashtësi Fidia kish gdhendur.
E këmbët e puqura, si dashje - mos dashje
më ndillnin të hidhesha në humnerë.

- Më duaj - më thosh, - më pushto, më shtrydh
në ke fuqi të mbash në gjoks llavën time!
Më treti, më shkriu, ma piu palcën
i shkoqi një nga një qelizat e mia
e brenda tyre u ngjiz si atom energjie.

Por kurrë nuk munda në fytyrë ta shoh
atë Venus pa kokë, dashurie...

https://soundcloud.com/traboini/venus-pa-koke-recited-by-author-traboini  

4- KISHA DASHTË ME DEK PËR S’DYTI

...Edhe për së treti kisha dashtë me dek
se dora jota ma solli dekën e bardhë
por edhe në vdeksha njëmijë herë
qoftë e njëmijta si vdekja e parë
-  kush dreqi po pyt!

Vdekja në dorën tande ish aromë prilli
tan lulet ma sollën polenin te kryt
isha vet që të thashë: - tash ma xen frymën
isha vet që të thashë: - më puth e më mbyt
-  kush dreqin po pyt!

Tash, që u tejkrye pjalmimi i jetës
jam krejt i dekun derisa t’ringjallem
për t’ma marr shpirtin, për dek të dytë
i gatshëm jam për rimishërimin
-  kush dreqin po pyt!

https://soundcloud.com/traboini/kisha-dasht-me-dek-p-r-s-dyti
 

5- NJË DORË SHI

Ka ardhur shiu veç për ty
se kishe ikur tejet larg
nëpër ca brigje në Greqi
dhe vera qe e ndezur flakë.

Ndaj u zbras qielli mbi Tiranë
sapo u ktheve nga Athina
edhe rrufetë sikur thanë:
- Erdhi Ajo – ajo më e mira…

Unë nuk mendoj se u shfaq kot
kjo re nervoze krejt pa shkak
se një dënim e doje ti
një dorë me shi e kish hak.

Se verës ike, më braktise
më kot kërkoja portë më portë
ndaj merre puthjen bashkë me shiun
pastaj një gjumë të thellë, të plotë.

https://soundcloud.com/traboini/nje-dore-shi-recited-by-author

 
6-MARIA LAFORÉT
          
Vazhdo ta duash, miku im Simbad, ta duash
Marie Laforèt është diç më shumë se dashuri
është një karusel ëndërr pas së cilit varemi
e kalamendemi tërë jetën si fëmijë.

Mendo për një çast të mos kishte Marie,
përtej së tashmes do të kish veç pikëllim
çdo mëngjes më me gëzim zgjohemi
kur shpresojmë me Marien të kemi takim...

Tundimet për të bukurën shpesh shfaqen si Itakë
udhëtimi drejt së cilës nuk ka mbarim.
Ti do ta kesh Marien në krahë
nëse kurrë s’lodhesh në kërkim ...

https://soundcloud.com/traboini/maria-laforet-recited-by-author-traboini

 
7- PENELOPË DHE ODISE

I ngjasim të dy Odisesë e Penelopës
në këtë kërkim-harrim pa pika takimi
as në meridianë, as në paralele
e as në skajet e polit
por me një ndryshim në sens të gjallnesës;
fatin e Penelopës-pritje e ke ti
e unë si Odise pas Odisesh bredh
nëpër mote
sa mendimet m’u thinjën e floku m’u zbardh
e Farët e shpresës janë në të shuar.

Ti jeton tragjedinë tënde të pritjes
por unë pëlhurë të bëj e ç’bëj nuk kam.
Vë në avëlmend fillin e mendimit
e thur ëndrra kthimi të pafund
me vela horizonti që puthen me diellin.


8-DRURËT DHE NJERËZIT

Ashtu si jo të gjithë të duan
ashtu dhe jo të gjithë të urrejnë
qëndrimi në mosdashje - i mundimshëm
akoma më vrasës qëndrimi në mes.

Vetmia - trishtimi i drurëve pa gjeth
për njerëz që kanë humbur lumturinë
vjen acari e dimri shpirtin krejt ta zhvesh
por nuk humbet shpresa ta gjesh në tjetër stinë

... edhe drurët edhe njerëzit:
gjethet, lulet dhe dashurinë!


9-PAK E NGA PAK

Pak e nga pak në fëmijëri belbëzova shqipen
edhe hapat e para kur i hodha në rrugë
pak e nga pak

Pak e nga pak nisa të dua ngjyrat e dritën
pak e nga pak nisa të lexoj qiellin
kundroja pikëlzat ngazëllyese
pastaj zbrisnin ujvarat e shiut
të nesërmen deti niste paqtimin
zogjtë i lumturoheshin fluturimit
pak e nga pak.

Pak e nga pak më ikën dhe vitet
por, kurrë nuk e takova Yllin e Dritës
pastaj tek e vona në brigjet e kaltra m’u shfaq
tek mblidhte rrezet e Diellit e thurte
kurora me lule dele prilli
pastaj të mbillte një zambak të bardhë
në sfondin e kuqërremtë të perëndimit.

Pak e nga pak
nisa të mendoj se është një mirazh
e lulja mbiu në gjoksin e saj
pak a nga pak.

Pak e nga pak guxova dhe iu afrova
me valëzat e bregut nisa të thur këngën time
për dashuritë që nisin nga ëndrra
e pastaj buisin në zemra
pak e nga pak.

Pastaj, nuk e di si humba, u harrova
e agimi na gjeti të dyve në shtrat

….pak e nga pak!

https://soundcloud.com/traboini/pak-e-nga-pak-recited-by
 

10- BIE SHI NË PARIS

Pikat e para të shiut ranë mbi kullën Eifel
pastaj shkitën në krahët e një pulëbardhe në qiej
mbi barin buzë Senës ku dashurohen zogjtë
u lagën karriget në kafenenë e vjetër ku
me mbesën e qenushin rrinte Jacques Prevert

një djalë e një vajzë vietnameze s’e ndalojnë puthjen
u shijon aq shumë puthja nën shi
sikur të ishin në orizoret brigjeve të Mekongut
teksa kalimtarët e lagur mezi gjejnë strehë
nën rrebeshin që do, me çdo kusht ta mundë
Parisin

mbi Harkun e Triumfit ulen re nervoze
edhe në varrezat Pier-Lasheze, mbi gurë
Jim Morrison-i do të këndonte për këtë shi
që tundon edhe nëndheun e të vdekurve
nën qiparisat që elegjojnë pikëllimin e zi

një shitës Biblash ankon nën çadër
po lagen dhe shkrimet e shenjta, o Zot
shkruar kur ende njerëzimi nuk kishte Paris
bie shi, gjithçka në rroposje, thua përmbytet bota
tashmë që Noe nuk gjendet kurrkund

ngecur në kryqëzimin e rrugës Myslym Shyri
ku makinat s’të lenë të kalosh në krahun tjetër
pranë pallatit ku banoj, tek porta
lagem dhe unë që nuk kam qënë kurrë në Paris
sepse kur bie shi në Paris, laget gjithë bota.

2014

11- PIKËLLIM  VJESHTE

U zutë për një fjalë krejt kot
si gjethe që rrëzon prej një klithje
të një shpendi që në muzg nxiton
kur stinët janë në ndërrim e në ikje.

Si të gjeti vallë vjeshta kështu
me ndenjësen përballë në heshtje
dikur ai rrinte aty
e ty të shihte pa reshtje.

Me vështrim e kërkon herë pas herë
aty në kafenenë e vjetër
si zog i harruar dimri
me cicërima për zemrën tjetër.

Tani ti në vetmi nuk flet
po fjalë ke plot në kryengritje
pse vallë të ikte e le
e mbete në këtë vjeshtë në pritje?

Ju pikëlloi vjeshta në sy
erdhi dhe iku
e bashkë s’ju gjeti
të dy…

2014

https://soundcloud.com/traboini/pik-llim-vjeshte-recited-by

 
12- NJË VERË E NXEHTË QË S’KTHEHET MË

Ai breg i detit aq i nxehtë
e ajo verë krejt e harbuar
shkrinte brenda meje akuj
me trupin tënd të përvëluar.

Dhe dallgët vinin, shushurinin
zogjtë grindeshin nën fletë
me xhelozi dhe yjtë binin
në atë verë, në atë det…

E pres sërish, sërish të kthehet
tek ndërrohen stinët një nga një
pranvera, vjeshta, dimri vijnë
por, ajo verë nuk kthehet më.

Sepse tani koha ka ikur
të dy ne jemi në stinë të huaj
por atë zjarr të përshkënditur
nuk ka as lumë, as det ta shuajë.

2014

🟥 Silueta të profilit në ikje - nga Anton Gojçaj

SILUETA TË PROFILIT NË IKJE

- Mbi krijimtarinë poetike të Kolec Traboinit-

 

Shkruar nga ANTON GOJÇAJ
                    Podgoricë

                     

Krijimtaria poetike e Kolec Traboinit mund të shijohet edhe e shkëputur nga të dhënat për biografinë e autorit, mirëpo nëse lexuesi është i njohur me to, ajo bëhet më e kuptueshme dhe mund të vlerësohet më drejt. Ky këndvështrim “pozitivist” është i justifikueshëm për disa arsye: e para, sepse Koleci është biri i Palok Traboinit, bashkëluftëtarit të Dedë Gjo Lulit dhe autorit të poemës historike “Lufta e maleve”; e dyta, sepse Koleci që student (1973) botoi librin e vet të parë (me tregime),  për të cilin pat marrë çmimin inkurajues në konkursin kombëtar të letërsisë dhe arteve, librin e radhës me përmbajtje letrare artistike, një përmbledhje poezie, e botoi vetëm në vitin 2002, domethënë rreth 30 vjet më vonë. Pastaj, brenda vetëm një dhjetëvjeçari, 2002-2013, lexuesve u dha madje dhjetë përmbledhje me poezi. Akumuloi një kohë të gjatë, për të “eksploduar” në moshë të pjekur. Mund të jetë që periudha e diktaturës nuk ishte ambienti i duhur për ta zgjuar talentin e fjetur, apo ndoshta poeti nuk dëshironte të shkruante sipas diktateve dhe modeleve (të imponuara) të kohës - qoftë edhe duke dhunuar dhuntinë e vet. Pas rënies së diktaturës, njëzet vjet brodhi gjithandej, në mërgim, në kërkim të “Atdheut” të ri për familjen e vet. Familjes, pas një odiseje shumëvjeçare ia gjeti çerdhen e re, në SHBA, por vetë u kthye në “Itakë” - Shqipëri. Vitin e fundit Traboini botoi dy përmbledhje të reja. Njëra, që nga titulli “... E kam atdheun tek porta” paralajmëron disponim refleksiv, kurse tjetra “Dashuri” kumton një tematikë klasike, por gjithmonë aktuale, atë të dashurisë...

.   .   .

1. Zëri i brezit të të arratisurve

(“ ... e kam Atdheun tek porta”, poezi, Tiranë-Boston 2013)

 

Të dhënat nga ballina e librit që në tekste letrare dikush i quan elemente paratekstuale, në rastin e vëllimit “... e kam atdheun tek porta”, kanë peshë semantike specifike, pasi pjesa e dytë e emrit - TRABOINI - është emri i vendlindjes së lindjes së të atit të autorit, fshat ky që ndodhet jashtë kufijve të Shqipërisë, kurse titulli të cilit i mungon kryefjala, sikur simbolizon një identitet të përgjysmuar, në lëvizje, prej nomadi... Ligjërimi i folësit lirik në këtë vëllim mund të konsiderohet tipik për marrëdhënien e shqiptarëve të periudhës postkomuniste me atdheun, të cilët u shkapërderdhën në të gjitha drejtimet dhe anët e botës, në kërkim të një jete ndryshe larg tij dhe që, në tokën ku kanë lindur kthehen, kryesisht, vetëm herë pas here (për pushime) dhe përkohësisht. Kolec Traboini, me këtë libër, është zëri i brezit të të arratisurve (apo që të mos ketë konotacion pezhorativ: shpërthyesve të kufirit të vdekjes dhe izolimit) –

 

“Ishin vitet ‘90,

koha e ikjes së madhe

koha e shpresës së thyer në njëqind xhama

me dritaret e shtëpive të shqyera e vatra pa zjarr

ikja ishte një shkëndi shprese në lugina e male.”

(Requiem për ëndrën e vrarë)

 

Fjala “Atdhe”, në këto poezi, pa e humbur kuptimin e parë nga fjalori, gjeneron nuanca të reja semantike pandërprerë, si një “konstantë e ndryshueshme”, në varësi nga motivi apo disponimi i çastit i folësit lirik, duke i dhënë lexuesit një spektër të pasur konotacionesh dhe emocionesh, që karakterizohen, si gjithë poezia e këtij autori, me një shkallë të lartë komunikativiteti, ku çdo varg është i denjë për një meditim të gjatë.

 

Atdheu është atje ku ngjizet dashuria

por edhe atje ku mbi varre rëndon një gur

mbi kokën e gjysh-stërgjyshërve, edhe atje

ndodhet Atdheu që s’harrohet kurrë.

(Fëmijët tek pragu)

 

Odiseja e folësit lirik, alias autorit, pas arratisjes dhe bredhjes shumëvjeçare, nënkupton edhe kthimin në “Itakë”, si dhe zhgënjimin e shumëfishtë të tij me realitetin që gjen aty:

Në rrafshin psikologjik -“U ktheva në atdhe nga dhera të huaj/por jeta nuk u ktheka përsëri”;  Në rrafshin filozofik:“Sepse asnjë gjethe që rrëzohet/para syve tanë në qiejt e kësaj fundvere”/ nuk është e mundur të kthehet/ sërish në degë; Në rrafshin social-politik (pezmi i poetit të pakënaqur me gjendjen në Atdhe arrin kulminacionin duke shpërthyer përmes një name monumetale të realizuar me një patos të theksuar dramatik): “Unë votën time do ta shes/ se nuk kam bukë për drekë e darkë./ Heu..., ju vraftë Zoti me rrufe/ për fukaranë të marri hak.”

Vjersha me titullin “Ma vodhën Atdheun” qëndron në vazhdën e traditës më të mirë të poezisë sonë satirike, në shëmbëllim të satirikës së P. Gjergj Fishtës, Ali Asllanit e ndonjë tjetri. Intonacioni i rreptë, që del nga zjarri i zemrës, drejtpërdrejt dhe pa latime të tepërta stilistike, u bën gjëmën “hajdutëve e kopukëve” që Atdheun e infektuan me virusin e tëhujasësimit dhe shuarjen edhe të atyre pak shkëndijave të idealizmit patriotik që mbijetuan katrahurat historike, me pasoja gati apokaliptike për shëndetin e identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve.

 

Trumbetojnë lirinë që s’e kemi

demagogët tanë kokëtrashë

kinse nuk e dinë se nuk ka liri

atje ku nuk ka as bukë të hash

Nuk ka liri kur je i papunë

nuk ka liri kur nuk ke shpresë

i mbetur në mes udhëve në mjerim

njeriut s’i mbetet veç të vdesë.

(...)

Ma vodhën Atdheun kur ika

ma vodhën Atdheun si të mos ish

erdh koha të ndjehem i huaj

në vendin tim kur u shfaqa sërish

(...)

Tani jam si një pellazg pa vendlindje

një shqiptar mërgimtar - pa Shqipëri

e vetmja strehë ku mund të vë kokën

është një vrimë miu me emrin shtëpi.

Sepse, o Zot, çdo gjë mbi këtë dhe

në këtë tokë ku farë urrejtjeje mbollën

ca qen bir qenësh të vendit tim

ma shkatërruan, ma vranë, ma vodhën.”

 

Tonet refleksive të gërshetuara me mllefin e poetit, lexuesve u ofrojnë një tryezë të shtruar me begati idesh, emocionesh, shfryrjesh, pasioni..., që e kompensojnë në kuptimin e plotë të fjalës kohën që ua marrin atyre. Një njohje (iluminim) të llojit të veçantë folësi lirik artikulon në momentin kur duke iu drejtuar pasardhësit të vet, Matteos së vogël, i cili jeton në Boston, shprehet:

 

“Ne jemi shqiptarë, malësorë, bijtë e Hotit,

Ti tashmë i përket një kombi tjetër

Por të gjithë popujt janë bijtë e Zotit!”

(Mirëdita Matteo!)

 

Në libër ka motive anti-politike lidhur me statusin e artit në shoqëri (Shi e ngricë për bilbila, Rruga e pluhurit, Engjëjt i vrasin, Gazeta botoi shkrimin tim për atdheun, etj.), motive ambientaliste (Pallate pa diell, etj. ), vargje të angazhuara kundër dukurisë së trafikimit të qenieve njerëzore, sidomos të femrave (Vajza e semaforëve), çka arrin kulminacionin në krahasimin antiheroik e “migjenian“ - “Atdheu si një trup prostitute“, madje edhe meditime interesante për globalizmin (Kur bota të jetë një Itakë).

.   .   .

2-Dehje vjeshte

(Dashuri, poezi,Tiranë-Boston 2013)

Kolec Traboini me krijimtarinë e vet poetike në dy deceniet e fundit përmbys disa stereotipe, të cilat reflektohen në përmbajtje, cilësi dhe kuantitet.

Ai ndryshon nga shumica e shkrimtarëve të tjerë për faktin se në portën e letërsisë hyri me një libër me tregime, në moshë të re, kurse njëzet vjet më vonë vazhdoi me poezinë. Zakonisht ndodh e kundërta, fillohet me poezi e pastaj kalohet në prozë. Paragjykimi tjetër që thyen ai ka të bëjë me cilësinë: thuhet shpesh se poezia më e bukur për dashurinë shkruhet në moshën e re. Traboini vargjet më të mira për dashurinë, i shkruan në vjeshtën e jetës. Dhe jo vetëm se shkruan mirë për dashurinë, por shkruan edhe shumë. Në gati secilën përmbledhje të tij motivi i dashurisë mbizotëron.

Libri në fjalë është një përzgjedhje e poezive të dashurisë nga gjithë krijimtaria e tij e deritashme.

Është një poezi joshëse, e cila lexohet me ëndje, që s'ka nevojë për zbërthime të mundimshme kuptimesh. Është e vetinterpretueshme, e plotë, e përmbyllur në vete, me një fjalë – e vetëmjaftueshme. Dhe asnjëherë hermetike.

Poeti, ndihet i përfshirë nga tallazet e dashurisë, çka e përjeton si një dalldisje që sfidon racionalen dhe kohoren:

 

Kjo dehje vjeshte keq na zuri

Si gjeth mbi gjeth të dy na vuri

Me ditë e netë krejt u harruam

Si frut me frutin dashuruar.

(Kjo dehje vjeshte)

 

Epshi për ta shijuar të bukurën e re, adhurimi i saj, akoma nuk është fikur, pavarësisht trashjes së vazhdueshme të stivës së kalendarëve, një qëndrim mashkullor ky që ma kujton Çarls Bukovskin (dallimi mes tyre është se Traboini shmang banalitetet dhe vulgarizmat dhe është paksa më eterik), mirëpo ligjet e fizikës dhe mosha njeriun e vënë përballë problemeve të pazgjidhshme:

 

Si vallë s'u gjend ende një shpikje

moshës t'i kthejë rininë e parë

se shpirti që më fut në ngasje

më thotë: ke mbetur si një djalë.

(...)

I vu udhëtarët në ëndërrime

dhe unë përhumba në fytyrë të saj

me një dilemë që kurrë s'gjen zgjidhje

-Këtë moshë më dysh si mund ta ndaj?

(Një vajzë në Torino)

 

Mosha e poetit përcakton edhe perspektivën e folësit lirik, në ligjërimin e të cilit ka shpesh reminishenca drithëruese për kohën e shkuar: „ndaj shkoj herë pas here në motin e shkuar /të kërkoj çfarë sot nuk e gjej mjerisht.“

Fëmijëria dhe rinia e hershme lënë gjurmë të pashlyeshme në shpirtin e njeriut, çka shprehet fuqishëm edhe në krijimtarinë e Traboinit. Në vjershën “Dashni në kohën e kolerës“, që aspak rastësisht ta sjell në mendje titullin e romanit të njohur të G. G. Markes-it, kujtohet me mall koha e rinisë, e cila edhe pse në rrethana “kolere” arrin të prodhojë çaste të paharrueshme, të cilat pas shumë vjetëve shpërthejnë në trajtën e shkëndijave të një nostalgjie përvëluese. E gjitha kjo jepet si një tabllo e cila, për rrezet semantike dhe emocionale që përmban, e kapërcen, por nuk e zhduk, motivin bazik:

 

Oh, rinia jonë e varfën

deri tek vështrimi, më tej drithërima

dhe orgazma cfilitej brenda vetes

diktatura, polici, dhuna, frika

burgu, internimi, ndalimi

ia troshiste epshet njeriut

që bante dashni veç me sy

dashni pa buzë, pa gji, pa kofshë

dashni në eter, pa mish e kocka

ne djemtë e rrugës Badra...

 

Në linjën e kujtimeve të dashurisë është edhe mësimi që heroi lirik mori nga jeta, e të cilin ia përcjell lexuesit: kujdes nga mbivlerësimi i vetes dhe nga krenaria e tepruar, sepse në lojën e dashurisë nuk durohet mendjemadhësia, ndërsa tentimi për

të luajtur, deri në nënshtrim, me ndjenjat e partnerit, ndëshkohet:

 

Thash se ish e imja krejt

se ne bashkë kishim fjetur

po ajo gjeti një tjetër

puth ajo e nduk ai.

Mendoja do vriste veten

tragjikisht në dashuri

po ajo gjeti një tjetër

puth ajo e nduk ai.

(Rri e shoh një re në qiell)

 

Veçantia e kësaj lirike është se dashurinë nuk e pranon vetëm si relike të kujtesës nga koha e rinisë, por e kërkon në mënyrë aktive edhe në çastin e shkrimit, anipse në vjeshtën e jetës. Vazhdimisht përsiat për atë temë, shtron pyetje dhe përgjigjet, duke mos e humbur ngrohtësinë dhe besimin në kuptimësi:

 

Ajo çfarë ndjejmë, një shkëndi

që ende shpreson të ndezë zjarr

ty ende trupi të ka eshkë

e mua mosha më ka strall.

(Me kitarë në breg të detit)

 

Bëhet fjalë për një lirikë pjalmuese, në vokabularin e së cilës frekuentojnë shpesh afshet, epshi, seksi, zjarret, puthjet, buzët, zemra, poleni, prushi, flakët, kofshët, vithet, sytë, flokët, por sidomos gjoksi. Gjoksi është kryefjala e këtij libri, që shfaqet në trajta (edhe si sinonim dhe sinekdotë) të ndryshme: gjinjtë, sisa, cica, thithka, supi... Kjo mund të interpretohet me lidhjen “simbiotike” të kënaqësisë erotike që mashkulli gjen në gjinjtë e gruas dhe me semantikën tragjike të Rozafës, që mëkon fëmijën me “tamël guri”, që shton një shtresë të re psiko-emocionale nëse dihet se Shkodra është qyteti i fëmijërisë së poetit.

 

Qysh kur vumë themelet e qytetit mbi gjinin

e bardhë të një gruaje

me këtë simbiozë sizmike kemi lindun.

(Simbiozë shkodrane)

 

Librin e shquan një melankoli e ëmbël, të cilën e shpreh mashkulli para të dashurës së parafytyruar, që herë është e pranishme, e herë mungon, kështu që edhe poezia mund të kuptohet si një parabolë e udhëtimit të një “Uliksi lirik” drejt Penelopës së tij:

fatin e Penelopës – pritje e ke ti

e unë si Odise pas Odisesh bredh

nëpër mote

sa mendimet m'u thinjën e floku m'u zbardh

e Farët e shpresës janë në të shuar.

(Penelopë e Odise)

Mbetet brenda shëmbëlltyrës së heroit fatkeq nga Itaka edhe kur gjatë bredhjeve të veta, heroi lirik i këndon Circeve (mishërimeve të dashurisë) në Romë, Korinth, Athinë, Paris, apo:

Eh, si vajti puna ime

me ca vargje ëndërrime

me ca nimfa nëpër rrjeshta

që m'i sjell e m'i zhduk vjeshta.

Eh, si vajti puna ime,

nëpër botë me ca udhëtime

herë në Boston, herë në Romë

nëpër lule pa aromë.

Eh, si vajti puna ime

mbledhur shuk një grusht kujtime

për një vajzë atje në Vlorë

për një Ofeli si borë.

(Eh, si vajti...)

.   .   .

Kolec Traboin është një mjeshtër i rimës. Lehtësia me të cilën e funksionalizon estetikisht rimën, por edhe figurat tingëlluese dhe përsëritëse, frazeologjinë shqipe, janë mahnitëse. Nuk është adhurues i risive stilistike me çdo kusht, më shumë është ndjekës i formave klasike, prandaj mund të konstatohet se lirika e tij është vazhduese e poezisë së mirë shqipe të traditës, në radhë të parë të Lasgushit, por ka pikëtakime edhe me poetikën e Zef Serembes, Ali Asllanit, kurse te vjersha “Zemër çmendurake“ ka ngjashmëri (në ritëm) me “Marathonomakun” e Nolit, etj. Natyrisht që ka elemente të ndryshme poetike që bashkëpërkojnë, herë më shumë e herë më pak, qoftë në formë, qoftë në frymë, edhe me poezinë e autorëve më të mirë bashkëkohorë shqiptarë.

 

Koha javore, nr. 601, f. 10-11 dhe nr. 602, f. 10-11, 30 janar dhe 6 shkurt 2014, Podgorice